Lieve X,

Allereerst dank voor je brief, je vraag en je vertrouwen. En gecondoleerd met het verlies van je ex-partner en de vader van je kinderen.

Ik weet niet of je ex-partner voor zijn overlijden ziek is geweest en dat jullie wat tijd hebben gehad om je op zijn einde voor te bereiden, of dat het jullie plotseling overvallen heeft? Het heeft hoe dan ook voor veel verandering gezorgd, nog naast het verlies en de rauwe rouw die je daardoor ervaart.

Mijn ouders waren getrouwd toen mijn vader overleed (ik was 20 destijds), dus ik spreek uit een iets andere ervaring. Maar ik kan me nog sterk herinneren dat ik vooral wilde dat alles ‘weer normaal’ zou worden, ik had weinig ruimte voor mijn moeder. Ik had het zwaar met mezelf én tegelijkertijd wilde ik dat de wereld gewoon zou doordraaien. Lastig om de verbinding met elkaar te vinden, dat heeft dan ook wel een tijdje geduurd.

Rouw

Rouw is een heel individueel proces, iedereen rouwt op zijn of haar eigen manier.

Rouw heeft geen stappenplan of tijdlijn, het komt zoals het komt. Soms in grote golven, zeker als het overlijden pas kortgeleden heeft plaatsgevonden, soms kabbelend als er al een periode gepasseerd is. En het is heel goed mogelijk dat er binnen een gezin verschillende ‘stromingen’ tegelijk bewegen.

Als ouder lijkt het me ontzettend moeilijk je kinderen verdriet te zien hebben. En zeker ook als het verdriet ook jou zelf raakt, zie elkaar dan nog maar eens te vinden. Een pittige opgave.

Verbinding

Ik heb een paar ideeën over hoe je wat meer de verbinding met elkaar kunt vinden:

• Het helpt om te praten over het verlies – misschien is het voor je pubers fijn als ze met een onafhankelijke derde kunnen praten zodat ze hun gevoelens kwijt kunnen. Mogelijk ben jij op dit moment niet de juiste persoon om tegen te praten over wat ze bezighoudt, en hopelijk kunnen ze het bij een ander (een professional) wel kwijt. Dat zal ze opluchten, zie als druk van de ketel halen waardoor er meer ruimte ontstaat voor contact. Voor jou kan het ook fijn zijn, zodat je jouw zwaarte wat minder meeneemt in gesprekken met de kinderen.
• Het kan heel helend zijn om een (begeleid) ritueel te organiseren om jouw ex en hun vader te gedenken. Een ritueel kun je invullen op een manier die voor jullie passend en prettig voelt, en er zijn ook mensen die rituelen voor je kunnen ontwerpen en begeleiden. Het geeft jullie houvast om in ieder geval in dat moment samen te zijn en stil te staan bij wat jouw ex-man en hun vader voor jullie betekend heeft. Ik kan me voorstellen dat het verlies ook dubbel voelt juist doordat jullie ex-partners waren en de kinderen niet voltijds in een van beide huizen woonden. Voor de kinderen zal het heel bevreemdend zijn als het ene leven in het ene huis doorgaat zoals altijd, en dat het andere ’thuis’ niet meer bestaat. Hoe verhoud je je daartoe? Dat is ook iets dat ze zelf zullen moeten ervaren.
• Ik heb zelf ooit een ritueel laten ontwerpen om het contact met mijn overleden moeder te herstellen. Dat verhaal vertel ik hier. Misschien haal je hier inspiratie uit.
• En hoe pak je troosten aan? Het helpt om het te zien als ruimte die je kunt bieden, in plaats van iets dat je moet wegnemen of oplossen. In dit artikel deelt Tim Overdiek zijn ervaring over hoe hij ruimte maakte voor de emoties van zijn zoon. 

Patronen

In tijden van verlies en verdriet grijpen mensen vaak terug op bekende patronen, zoals een muurtje om zich heen bouwen, verdoven, negeren, hard werken etc.

Wanneer je een bepaald patroon bij jezelf of de kinderen opmerkt, probeer dan een kleine actie te ondernemen die buiten dat patroon valt. Zie het als het gooien van een steentje tegen een vliegwiel, waardoor het iets langzamer draait en er wat ademruimte ontstaat.

Je zou bijvoorbeeld op een rustig moment het favoriete nummer van je ex-man kunnen afspelen, zodat er ruimte is om verdriet te voelen. Of zijn lievelingsgerecht koken, zodat er een aanleiding is voor een gesprek. Het gaat erom iets te doen dat ruimte schept om samen het verdriet te kunnen uiten.

Eigen manier

Ik hoop dat je iets hebt aan mijn ervaringen en suggesties. Er is geen ‘perfecte’ manier om door deze moeilijke tijd heen te komen. Het belangrijkste is dat jullie samen, op jullie eigen manier, een weg vinden die bij jullie past. Ik wens je heel veel sterkte, ruimte en vooral veel kleine momentjes waarop jij en je kinderen elkaar weer even vinden.

Veel liefs en hartelijke groet, Millie

–

Nabrander:

Ik besefte me dat ik niet ben ingegaan op dit punt in jouw brief: ‘Daarnaast willen zij momenteel van mijn nieuwe partner weinig weten, want hij is hun vader niet (nu veel erger dan voorheen).’

Daar wil ik je graag nog mijn reactie op geven.

Ik ben zelf moeder en stiefmoeder. Mijn man heeft een dochter van nu 18 jaar, ik heb een dochter van 18 jaar, en samen hebben we een dochter van 12 jaar.

Mijn dochter woont sinds 1,5 jaar permanent bij ons. Wij wonen al ruim 14 jaar samen in deze samenstelling.

Ik heb daardoor vele perspectieven op het (stief)ouderschap.

De grootste les die ik daarin geleerd heb is dat je als stiefouder je plek moet kennen. Hoe frustrerend dat ook kan zijn. Je bent niet de biologische ouder en je hebt niet dezelfde band nog dezelfde ‘rechten en plichten’.

Wat betreft jullie situatie, die is complex. Hun eigen vader is er niet meer, en er is een nieuwe man in beeld die wel de vaderplek inneemt in huis maar niet de vaderrol kan hebben. Voor de kinderen kan ik me voorstellen dat het voelt als verraad om deze nieuwe man de rol van vader toe te kennen. Dus ze zullen eerder afstand van hem nemen dan naar hem toe trekken, hoe graag hij er ook voor hen zou willen zijn. Dit zijn vaak geen bewuste processen, systemisch gevoel laat zich niet makkelijk in woorden of hokjes vatten.

Mijn ervaring is dat toenadering en contact meer zit in een ogenschijnlijk oppervlakkige acties. Daarmee kun je laten zien dat je een stiefkind ziet en erkent, zonder op zoek te gaan naar de rol die je wel zou willen maar niet gaat krijgen.

Misschien heeft jouw partner hier ook iets aan. De subtiele zorg en signalen, het er gewoon zijn zonder iets te willen zijn ook van grote waarde. Het is een soort liefde op afstand, en uiteindelijk als de kinderen de ruimte voelen voor meer contact zullen ze hopelijk uit zichzelf het contact meer met hem opzoeken.

Dit is geen makkelijke situatie en het vraagt ook veel geduld van jouw partner. Ik hoop dat ook hij ruimte heeft om zijn gevoel te ventileren zodat de spanning zich niet opbouwt.

En voor jou is het balanceren tussen het gevoel van je kinderen, je eigen verdriet, en je gevoel naar je partner toe, die je waarschijnlijk ook een rol in dit geheel gunt. Blijven inchecken bij jezelf is belangrijk. Jij bent in deze samenstelling de verbindende schakel, en voor jezelf zorgen is daarin belangrijk. Denk maar aan de voorschriften uit het vliegtuig: eerst je eigen zuurstofmasker opzetten, daarna die van een ander.

Ik kwam vanochtend deze quote tegen in mijn aantekeningen, ik vond het wel een passende afsluiting bij dit deel van mijn brief:

Softness towards myself

So I can stand strong

Instead of

Being hard on myself

So I can act nice

Fijn als je me nog een reactie wilt sturen. Ik wens je vast een goed weekend.